Sau những chiến thắng dồn dập liên tiếp của đại quân ta, ngày 31/3/1975,
Bộ Chính trị họp ra kết luận: “Từ giờ phút này, trận quyết chiến chiến lược
cuối cùng của quân và dân ta bắt đầu nhằm hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ
ở miền Nam và thực hiện hoà bình, thống nhất Tổ quốc”.
Bộ Chỉ huy Chiến dịch Hồ Chí Minh do
Đại tướng Văn Tiến Dũng làm Tư lệnh, đồng chí Phạm Hùng làm Chính ủy. Các đồng
chí Trần Văn Trà, Lê Đức Anh, Lê Trọng Tấn, Đinh Đức Thiện làm Phó tư lệnh.
Với năm cánh quân tiến công ào ạt, đập
nát mọi kháng cự của địch, rạng sáng 30 tháng Tư, bộ đội giải phóng đã áp sát
Sài Gòn, làm nên một chiến công hiển hách nhất trong lịch sử dân tộc.
Buổi sáng 30 tháng Tư, ở dinh Độc Lập,
Dương Văn Minh đang chủ trì cuộc họp các tổng trưởng của chính quyền Sài Gòn để
chuẩn bị cho lễ ra mắt “tân nội các” dự định sẽ tiến hành vào 10 giờ sáng.
Nhưng khi nhận được tin các đơn vị nòng cốt bảo vệ vòng ngoài đều bị tiêu diệt
và tan rã, các binh đoàn, quân đoàn của ta từ nhiều hướng đã tràn vào tới nội
đô, Dương Văn Minh buộc phải đưa ra một bản tuyên bố trên đài phát thanh Sài
Gòn xin “ngừng bắn... để cùng thảo luận về việc bàn giao chính quyền”!
Nhưng khi các cánh quân của ta từ
nhiều hướng dũng cảm đè bẹp mọi sự kháng cự cuối cùng của địch, đang ồ ạt tiến
vào nội đô Sài Gòn, thì mọi toan tính của chính quyền Sài Gòn đã quá muộn!
Cũng trong sáng ngày 30 tháng Tư, từ
Hà Nội, Bộ Chính trị điện chỉ thị cho mặt trận như sau: “Tiếp tục tiến vào Sài
Gòn theo kế hoạch, tiến quân với khí thế hùng mạnh nhất, giải phóng và chiếm
lĩnh toàn bộ thành phố, tước vũ khí quân địch, giải tán chính quyền các cấp của
địch, đập tan triệt để mọi sự chống cự của địch”.
Nhận được điện chỉ thị của Bộ Chính
trị, Bộ Tư lệnh chiến dịch Hồ Chí Minh đã lệnh cho các quân khu, quân đoàn, đơn
vị tham gia chiến dịch: Các quân khu, quân đoàn, đơn vị, tiếp tục phát triển
tiến công thật nhanh vào các khu vực và mục tiêu đã quy định trong thành phố và
địa phương. Kêu gọi quân địch đầu hàng, nộp toàn bộ vũ khí, bắt giữ và tập
trung các sĩ quan quân địch từ cấp tá trở lên. Nếu chỗ nào địch chống cự thì
lập tức tiến công tiêu diệt ngay.
Khi nghe đài phát thanh Sài Gòn thông
báo Tổng thống chính quyền Sài Gòn yêu cầu ngừng bắn thì cán bộ, chiến sĩ ta
hiểu rằng giờ toàn thắng đã đến và càng quyết tâm tiến nhanh vào chiếm dinh Độc
Lập, bắt toàn bộ bọn đầu sỏ chính quyền Sài Gòn.
Đoàn xe tăng, cơ giới của quân đoàn 2
tiến vào tới trước cửa dinh Độc Lập. Xe tăng 843 do đại đội trưởng Bùi Quang
Thận trực tiếp làm trưởng xe luôn dẫn đầu; kíp xe gồm: Thái Bá Minh, Nguyễn Văn
Kỳ và Lừ Văn Thái. Tiếp sau là xe 390 do chính trị viên đại đội Vũ Đăng Toàn
chỉ huy; kíp xe gồm: Lê Đình Phượng, Nguyễn Văn Tập và Ngô Sĩ Nguyên; riêng
pháo thủ Đỗ Cao Trường bị thương phải ở lại tuyến sau. Xe 843 tiến đến trước
hàng rào dinh Độc Lập húc thẳng vào cổng phụ, bên cạnh cổng chính, xe bị mắc
kẹt dừng lại. Ngay lúc đó xe 390 lao đến, húc đổ cổng chính dinh Độc Lập. Trung
uý Đại đội trưởng Bùi Quang Thận từ xe 843 cầm lá cờ giải phóng chạy lên cắm
trên đỉnh nóc dinh tổng thống ngụy quyền Sài Gòn. Lúc đó là 11 giờ 30 phút,
ngày 30 tháng 4 năm 1975.
Cùng thời gian, trung đoàn phó Trung
đoàn 66 Phạm Xuân Thệ và một số cán bộ,
chiến sĩ trong lực lượng đột kích thọc sâu của Quân đoàn 2 và biệt động thành
Sài Gòn tiến vào dinh Độc Lập bắt Tổng thống Dương Văn Minh cùng toàn bộ những
nhân vật chủ chốt của nội các chính quyền Sài Gòn.
Ngay sau đó, đồng chí Phạm Xuân Thệ
cùng một số cán bộ, chiến sĩ áp giải Tổng thống Dương Văn Minh đến đài phát
thanh. Trong lúc đồng chí Thệ và các đồng chí cán bộ Trung đoàn 66 soạn thảo
nội dung lời tuyên bố đầu hàng thì đồng chí Bùi Văn Tùng - Chính ủy Lữ đoàn xe
tăng 203 đến, mọi người cùng bàn bạc soạn thảo tiếp. Đồng chí Thệ đọc cho Dương
Văn Minh chép lại nội dung bản tuyên bố đầu hàng.
Dương Văn Minh buộc phải tuyên bố trên
đài phát thanh Sài Gòn: “Tôi: Đại tướng Dương Văn Minh - Tổng thống chính quyền
Sài Gòn kêu gọi quân lực cộng hòa hạ vũ khí đầu hàng không điều kiện Quân giải
phóng miền Nam - Việt Nam. Tôi tuyên bố chính quyền Sài Gòn từ trung ương đến
địa phương phải giải tán hoàn toàn, giao chính quyền từ trung ương đến địa
phương lại cho Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam - Việt Nam”. Tiếp
đó, đồng chí Bùi Văn Tùng vinh dự thay mặt cho các đơn vị Quân giải phóng đánh
chiếm dinh Độc Lập, dõng dạc tuyên bố: “...Chấp nhận sự đầu hàng không điều
kiện của Tổng thống chính quyền Sài Gòn. Thành phố Sài Gòn - Gia Định đã hoàn
toàn giải phóng”.
Từ đài phát thanh Sài Gòn vừa được
giải phóng, tiếng nói của quân đội chiến thắng được truyền tới khắp mọi miền Tổ
quốc và tới khắp năm châu, báo tin vui sự nghiệp giải phóng miền Nam đã hoàn
thành, cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của nhân dân Việt Nam đã toàn thắng.
Đứng trong “dinh Độc Lập” - thủ phủ
chính quyền Sài Gòn đã về tay cách mạng, cán bộ, chiến sĩ Quân đoàn 2 ý thức
sâu sắc rằng mình đã cùng cả dân tộc tới được đích thắng lợi của mấy chục năm
chiến đấu kiên cường, anh dũng.
Cũng trong sáng ngày 30 tháng 4 năm
1975, khi Quân đoàn 2 đánh chiếm dinh Độc Lập thì các Quân đoàn 3, 1, 4 và Đoàn
232 đã đánh vào nội đô, chiếm gọn các mục tiêu sân bay Tân Sơn Nhất, Bộ Tổng
tham mưu, Bộ Quốc phòng, Biệt khu thủ đô, Tổng nha cảnh sát của chính quyền Sài
Gòn.
Cùng với các cánh quân tiến vào giải
phóng thành phố, nhân dân Sài Gòn - Gia Định đã chiếm lĩnh nhiều công trình
kinh tế, văn hóa, làm chủ các đường phố, hăng hái dẫn bộ đội đi chiếm các vị
trí của địch, lùng bắt bọn ác ôn lẩn trốn, tham gia gìn giữ trật trự trị an, nhanh
chóng ổn định tình hình.
Để kịp thời bảo đảm trật tự an ninh
trong thành phố và các vùng vừa được giải phóng, Bộ Tư lệnh Quân đoàn 2 được uỷ
nhiệm của Bộ Chỉ huy chiến dịch, chủ động ra Thông cáo số 1 báo cáo với toàn
thể đồng bào: “Quân giải phóng đã làm chủ hoàn toàn thành phố Sài Gòn- Gia Định
lúc 11 giờ 30 phút ngày 30 tháng 4 năm 1975. Chính quyền Sài Gòn đã phải đầu
hàng vô điều kiện...”, và tạm thời nêu sáu quy định để mọi người thực hiện, bảo
đảm trật tự trị an và sinh hoạt bình thường trong thành phố. Đài phát thanh Sài
Gòn cứ 15 phút lại phát đi bản Thông cáo số 1 một lần. Chiến dịch Hồ Chí Minh -
trận quyết chiến cuối cùng đại thắng. Thành phố Sài Gòn - Thành phố mang tên
Bác kính yêu hoàn toàn giải phóng.
Nhân dân Sài Gòn xuống đường hò reo
đón chào bộ đội cách mạng. Cờ đỏ sao vàng, cờ Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng
hòa miền Nam Việt Nam rợp các đường phố. Bà con cô bác, nam nữ thanh niên, các
cháu thiếu nhi vây quanh những chiếc xe tăng, những khẩu pháo, nét mặt ai nấy
đều hân hoan rạng rỡ. Cả Sài Gòn, cả Việt Nam lúc ấy sống trong niềm vui vô
tận. Đó là niềm vui giải phóng của cả dân tộc Việt nam mong đợi suốt 21 năm,
đúng hơn là 30 năm kể từ ngày Nam Bộ kháng chiến. Trong giờ phút hào hùng của
lịch sử, mọi người đều xúc động nhớ tới Bác Hồ. Di chúc của Người đã thực hiện
trọn vẹn, điều Bác hằng mong “đánh cho Mỹ cút” và hôm nay “ngụy đã nhào”, non
sông thu về một mối, Nam - Bắc sum họp một nhà.
